Οικολογία είναι η μελέτη των οργανισμών σε σχέση με το περιβάλλον τους. Ενδιαφέρεται για την εσωτερική τους αλληλοσύνδεση και την εξωτερική τους εξάρτηση, την συμβίωση. Τι είναι αυτό λοιπόν που συνιστά το άμεσο περιβάλλον των ανθρώπινων όντων; Πρώτα και πάνω από κάθε άλλο, είναι ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ.
Αρκετοί οικολόγοι ωστόσο, εκτός από μερικές σεβαστές εξαιρέσεις, προσπερνούν αυτό το αυταπόδεικτο στάδιο και «προχωρούν» για ν’ ασχοληθούν αποκλειστικά με τα ζώα, τα φυτά και την υπόλοιπη φύση. Πρόκειται για μία παράξενη αντιστροφή, γιατί κάποιος θα νόμιζε ότι ακόμη και μία επιφανειακή θεώρηση φανερώνει πως όλα τα τρομερά πράγματα που προκαλούμε στο φυσικό μας περιβάλλον οφείλονται σε εκείνα που οι άνθρωποι κάνουμε ο ένας στον άλλον, λόγω της απληστίας, της αναζήτησης κέρδους, των τυφλών δυνάμεων της αγοράς, των αυτοκρατοριών, της εκμετάλλευσης, της αδιαφορίας, του πολέμου και του εξαναγκασμού. Αυτά είναι όλα ανθρώπινα, δηλαδή ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ζητήματα και συνεπώς, αν θέλουμε πράγματι να γίνουμε σωστοί απέναντι στην φύση, πρέπει ουσιαστικά να γίνουμε προηγουμένως σωστοί απέναντι στους συνανθρώπους μας. Για αυτό και μιλάμε για ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. Οι βιοκεντρικοί οικολόγοι κάνουν το λάθος να παίρνουν τα συμπτώματα για αιτίες. Βέβαια δεν είναι λάθος ν’ αντιμετωπίζεις τα συμπτώματα από φόβο μήπως ο ασθενής πεθάνει, αλλά το κλειδί στο πρόβλημα παραμένει πάντοτε ο εντοπισμός των αιτίων.
Υπάρχουν βέβαια και διάφοροι «πράσινοι» που μιλάνε για αποκέντρωση, πίστη στην ισότητα, μικρές ομάδες και ανάδραση, τα βάζουν όλα αυτά στα προγράμματά τους, αλλά παραμένουν εκεί, στα χαρτιά. Στην πρακτική (που αυτή μετράει) οι παλιές απόψεις του συγκεντρωτισμού θεωρούνται κάτι παραπάνω από δεδομένες. Και αυτός είναι ο λόγος που οι περισσότεροι από τους «ρεάλος» (πραγματιστές) στην Γερμανία έκαναν όσα έκαναν και γιατί το κίνημα των Πράσινων κατέληξε τόσο πολυδιασπασμένο και από αυτούς παίρνουμε μόνον την φράση «μία Πράσινη κυβέρνηση θα…», ενώ ακολουθούν κατάλογοι εκατοντάδων σοβαρών «ζητημάτων», τα οποία όμως δεν προσθέτουν σχεδόν τίποτε αφού δεν τολμούν να πυροδοτήσουν κάποιο τολμηρό όνειρο. Σε αυτή την περίπτωση, η οικολογία ταϊζει απλώς τις προσωπικές – πολιτικές φιλοδοξίες των υποψηφίων βουλευτών και χρεώνει την γη με κάποιες ακόμα χαμένες θεωρίες. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως μέλλον σε αυτόν τον δρόμο και αυτό είναι οφθαλμοφανές.
Οι οργανώσεις «Φίλοι της Γης» και «Greenpeace» είναι λίγο καλύτεροι γιατί ασχολούνται με επείγοντα και άμεσα περιβαλλοντικά προβλήματα εδώ και τώρα, και με το τι θα μπορούσε να γίνει με αυτά από τις παρούσες αρχές, δημόσιες και ιδιωτικές. Αλλά και αυτοί παίρνουν τα συγκεντρωτικά πολιτικά συστήματα ως δεδομένα, αγνοούν την κοινωνική οικολογία και καλουπώνουν τους εαυτούς τους στα αμερικανικά πρότυπα με τα οποία εξαρτώνται από μία χούφτα άκρως ανταγωνιστικών επαγγελματιών (καθώς υποστηρίζονται από απροσδιορίστου καθαρότητας «μέλη» στην αγωνιώδη προσπάθειά τους για «εξεύρεση πόρων»). Και οι δύο οργανώσεις κάνουν καλή δουλεία μέχρι έναν βαθμό, αλλά δίχως ν’ απειλούν κανένα κατεστημένο. Ανάμεσα στις οικολογικές οργανώσεις αυτού του είδους δεν υπάρχει καμμία σοβαρή δέσμευση για ΑΥΤΟΝΟΜΗ λαϊκή αυτό-κινητοποίηση.
Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε στο όνομα πια της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ είναι να πάμε πίσω στο πρώτο τετράγωνο, να ξεχάσουμε τα πάντα για τα πολιτικά κόμματα και να προσπαθήσουμε να φέρουμε στην φαντασία μας πώς θα ήταν η αυθεντική ανθρώπινη κλίμακα αυτοκυβέρνησης, ελεύθερη από όλους τους τρόμους που αναφέραμε παραπάνω. Γιατί άραγε αυτό το θεωρούν κάποιοι τόσο δύσκολο; Όλων των ειδών τα ζώα και τα φυτά σχετίζονται το ένα με το άλλο αποκλειστικά με έναν, κατάλληλο για την κάθε περίπτωση, αρμονικό συμβιωτικό τρόπο. Γιατί όχι και οι άνθρωποι;
Οι ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ καλούνται πλέον να συλλάβουν μία μεταπολιτική κοινωνία που δεν θα γνωρίζει το εθνοκράτος ή την αυτοκρατορία. Στην αρχή βέβαια μόνον μερικοί θα προσλάβουν αυτή την εικόνα. Οι πολλοί, βυθισμένοι στην παθητικότητα και αδράνεια, θα την προσλάβουν αργότερα, όταν το παρόν σύστημα θα καταρρεύσει εκ των έσω και τότε θα πρέπει να υπάρχει εκεί κάτι το καινούργιο που θ’ απαιτεί την ίδια την επιβίωση.
Πήτερ Κάντογκαν
(Απόσπασμα από κείμενο που δημοσιεύθηκε στο τεύχος νο 21 της «Ανοιχτής Πόλης», Φεβρουάριος 1990).
